Provinciale Electriciteitswerken  is de bedrijfsnaam uit de vorige eeuw van energieleveranciers. Bijv. de:
-Provinciale Limburgse Elektriciteitsmaatschappij (PLEM);
-NV Elektriciteitsfabriek IJsselcentrale;
-Provinciale Elektriciteitsbedrijf Groningen;
-Provinciale Noord-Brabantse Elektriciteitsmaatschappij (PNEM);
-Provinciale Gelderse Energie Maatschappij (PGEM).

Namen die niet meer bestaan, energie maatschappijen die nog wel bestaan maar compleet andere namen hebben zoals Vattenfall, Essent, Engie, CCI, Delta, EDF, Eneco, en E.ON.

TenneT transporteert de elektriciteit van de producent (eventueel vanuit het buitenland) via het hoogspanningsnet naar het onderstation. Daarnaast bewaakt TenneT de frequentie en de balans op het elektriciteitsnet.

De functie van een transformatorhuisje
Een transformatorhuisje speelt een rol bij het transport en distributie van elektriciteit. Het gebouwtje herbergt een of meerdere transformatoren waar hoogspanning binnenkomt en verdeeld wordt naar de afnemer. In Nederland staan deze kleine huisjes meestal zonder ramen en met een of twee metalen deuren in wijken en buitengebieden. Enigszins afhankelijk van de periode waarin ze gebouwd zijn, zijn veel transformatorhuisjes uit de vorige eeuw, in 2020 een monument en waardevol erfgoed.

Kleine betonnen omkasting
Waar het vroeger doorgaans een mooi gebouw(tje) betrof om te zien, wordt tegenwoordig vaak gebruikgemaakt van een kant en klaar betonnen omkasting waardoor de afmeting van het bouwsel drastisch afneemt en er geen bouwvergunning meer nodig is.

Hoogspanning is een elektrische spanning boven de 1000 volt wisselspanning of 1500 volt gelijkspanning. De spanning wordt meestal uitgedrukt in kilovolt (kV).

Wisselstroom (AC) is een elektrische stroom met een periodiek wisselende stroomrichting en zoals deze geleverd wordt aan huishoudens en industrie. Op de aanvoerdraad (fasedraad) wordt voor een huishouden een wisselspanning (AC) van 230V aangeboden.

Gelijkstroom (DC) of gelijkspanning is een elektrische stroom met een constante stroomrichting. Gelijkstroom is essentieel voor de werking van vrijwel alle elektronica in een huishouding. De apparaten zijn voorzien van converter* die de aangeboden netvoeding (230V) kan omzetten naar een bruikbaar spanningsniveau. Omdat in de 21ste eeuw steeds meer energie wordt opgewekt door zonnepanelen, die gelijkstroom leveren en door omvormers in wisselstroom worden omgezet om vervolgens weer omgezet te worden in gelijkstroom voor alle huishoudelijke apparaten. Stichting Gelijkspanning Nederland streeft naar gelijkstroom als een integrale component van een nieuwe, duurzame wereld, en bij diverse projecten wordt er een gelijkstroomnetwerk in woningen en bedrijven aangelegd.

*Een converter convergeert de stroom van AC naar DC.

Hoe werkt een transformatorhuisje
In een Nederlands transformatorhuisje wordt de hoogspanning (10 kV of 6 kV) omgezet naar laagspanning. De hoogspanning komt via hoogspanningskabels het transformator huisje binnen waar transformatoren staan die de hoogspanning opsplitsen in meestal drie stromen. Dat kan zijn: industriespanning (700 V), krachtstroom (400 V) of lichtnetspanning (230 V).  De aansluiting in een woning (het aansluitpunt, meestal de meterkast) heeft een ‘spanning’ van ca. 230 volt (50 Hz). De stroom uit het transformatorhuisje komt vervolgens bij een kabelverdeelkast en de stroom wordt verdeeld over de wijk. Omdat de transformator in een elektriciteitshuisje warm wordt moet elk elektriciteitshuisje een goede koeling hebben. Naast de continu vraag naar stroom zijn er tijdstippen op de dag dat iedereen veel stroom gebruikt,  de zogeheten piekbelasting. De hoofdzekering van het transformator huisje is daar op berekend. Het was dus geen probleem wanneer die wasmachines allemaal tegelijk staan te werken, maar het is wel een probleem als alle mensen in de wijk af zouden spreken om precies op het tijdsein van 8 uur de wasmachine (of een ander apparaat) aan te zetten. De kans dat al die apparaten precies tegelijk worden aangezet leek vrijwel nihil te zijn maar is met de komst  met nieuwe technieken in de veranderende 21ste eeuw, achterhaalt.

Piekbelasting
De duurzame en veranderende maatschappij levert knelpunten op voor het elektriciteitsnet. Het Nederlandse energiesysteem is niet ingericht op de razendsnelle groei van duurzame energiebronnen van o.a. zonneparken, windparken, datacenters, warmtenetten, inductiekookplaten, elektrisch fornuis, opladers en de vraag naar stroom voor elektrische auto’s.

Zonnepanelen
In de jaren 2018 en 2019 is de populariteit van zonnepanelen razendsnel toegenomen, zowel onder consumenten, eigenaren van grote bedrijfspanden, gemeenten en ontwikkelaars van grootschalige zonneweiden. In 2020 is het zelfs mogelijk om zonnepanelen in plaats van dakpannen te gebruiken of aan een muur van de woning. Belangrijkste reden zijn de aantrekkelijke fiscale regelingen van de overheid om de doelstellingen voor duurzaam opgewekte energie in het Klimaatakkoord te halen. Stroom die de eigenaren van zonnepanelen niet zelf verbruiken en terug leveren aan het elektriciteitsnet. Hiervoor is veel capaciteit van de elektriciteitskabels nodig. Het zijn vooral de plekken waar dunne kabels met relatief weinig capaciteit liggen, waar overbelasting op de loer ligt. Op verschillende plekken zijn in 2020 al beperkingen opgelegd voor nieuwe initiatieven op het gebied van terug levering van energie. Het elektriciteitsnet kan het niet aan.

Opladers
De smartphone, iPod, iPad en tablet zijn niet meer weg te denken in de digitale maatschappij. Al die apparaten werken draadloos maar ze moeten wel aan de ‘oplader’. De batterij is namelijk één van de belangrijkste onderdelen van een smartphone, iPod of tablet. Het advies is om de batterij meerdere keren per dag op te laden maar de tendens is dat veel mensen dit massaal voor het slapen gaan doen. De opladers doen ’s nachts hun werk net zoals de vaatwasser, de wasmachine en/of de wasdroger en de nieuwe trend de elektrische auto. Gebeurt dat bij iedereen tegelijk dat is sprake van piekstroom en kan het elektriciteitsnetwerk dit niet aan. Nu zijn er in 2020 powerbanks om batterijen op te laden, die op zonne-energie werken, maar deze powerbanks hebben wel de volle zon nodig om hun werk te kunnen doen.

Datacentra
De digitalisering raakt alle vlakken van onze samenleving en ontwikkelt zich razendsnel. De ontwikkeling betreffende:
-Artificial Intelligence (AI);
-Internet of Things (IoT);
-netwerken voor de draadloze communicatie (zoals 5G);
-Robotica (de tak die zich bezighoudt met toepassingen van robots);
-Virtual Reality ( VR, een computertechniek waarbij het lijkt alsof je in een andere werkelijkheid bent);
-augmented reality (AR, computergegeneerde beelden worden over de werkelijke wereld heen getoond, zodat beide tegelijker tijd worden waargenomen);
-mixed reality (producten die tussen VR en AR inzitten, of combineren in 1 product.

Al deze technologieën zijn gehuisvest in datacenters. Datacenters worden om die reden het fundament van de digitale economie genoemd. De Nederlandse datacenters behoren tot de sterkste ter wereld en zijn verspreid over heel het land, met een zwaartepunt in datahub Amsterdam.

 Elektrische auto’s
Als iedereen een elektrische auto heeft waar het Klimaatakkoord van spreekt en iedereen deze massaal om 18.00 uur aan de lader koppelt, ontstaat een enorme piek in de vraag aan elektriciteit. Los daarvan kunnen er op wijkniveau problemen ontstaan als iedereen tegelijk gaat laden. Enexis heeft berekend dat er bij ongestuurd laden al problemen kunnen ontstaan bij tien elektrische auto’s in één wijk. Onderzoekers van de Universiteit Twente hebben in 2015 in Lochem een onderzoek gedaan die de situatie van 2025 moest nabootsen. Twintig bewoners kregen de opdracht een pizza te bakken in een elektrische oven, terwijl de elektrische auto voor de deur stond te laden. Na een uur raakte het netwerk overbelast en viel de stroom gedeeltelijk uit.

Dunne elektriciteitsdraad
De N.V. Electrische Verlichting Kinderdijk, bij Rotterdam was in 1886, de eerste elektriciteitscentrale van Nederland. Langzaam werd heel Nederland voorzien van elektriciteit. In de loop der jaren werd er bijgebouwd en wijken werden groter. Iedereen werd echter op hetzelfde bestaande elektriciteitsnetwerk aangesloten. Het netwerk van toen wat niet veranderd is, terwijl de maatschappij veranderde. De stroomvraag voor digitale apparaten is in 2020 zoveel anders dan de vraag naar stroom in 1990. Ook is het netwerk toen ingericht voor eenrichtingsverkeer en nu moet er vaak tweerichtingsverkeer door omdat consumenten en bedrijven energie terug leveren (zonnepanelen, zonneparken en windmolens). Vooral bij verouderde netwerken kan het netwerk de grote vraag én terugkoppeling van de stroom niet aan. De grote vraag van allemaal tegelijk de opladers aan het stopcontact, de datacentra van al het draadloze gebruik en de massaal de elektrische auto aan de mobiele oplader of laadpaal. Het gevolg van de piekvraag aan stroom is een veel en vaak gebeuren in 2020 van stroomuitval en/of brand in het transformatiehuisjes en kabelverdeelkastjes.

Hoge temperaturen werken tegen
Energiebedrijven hebben als verklaring de opwarming van het klimaat. Doordat de zomerzon de bodem opwarmt, droogt de grond uit waarin de kabels liggen. Dat heeft dan invloed op de belasting van kabels, omdat de koeling dan minder sterk is dan in natte grond. De droge grond leidt tot meer storingen aan netwerkonderdelen, zoals aan moffen en transformatoren. Het transformatorhuisje of kabelverdeelkastje raakt overhit met als gevolg kortsluiting, brand/explosie en stroomuitval.

Wie langer dan vier uur zonder stroom zit, heeft recht op een vergoeding.

Minderen
Misschien is het slimmer om eerst onderzoek te verrichten hoe we kunnen minderen. Om o.a. geen 5G toe te laten met alle innovatieve toepassingen, stoppen met het massaal laadpalen plaatsen en zonneparken toestaan waar het elektriciteitsnet dit toelaat.

Voorzorg i.p.v. nazorg is beter dan dweilen met de kraan open. Stop nu met de uitrol van 5G, dit kan nog voorkomen worden.

https://energiewijzer.nl/energiebegrippen/transformatorhuisje/
https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/artikel/4420686/zonnepanelen-huizen-record-brand?fbclid=IwAR2yPbIJMzhcExKGrCtP5RA4DiiW2cZFUbWDP68E1DZ9vxwAd8tDszA84ts
https://www.ad.nl/groene-hart/oud-net-kan-zonnestroom-niet-aan-kom-in-2023-maar-terug~aa290fa8/
https://www.kennisplatform.nl/wat-is-een-transformatorhuisje/
https://www.nu.nl/west-brabant/5570564/slachtoffers-ontploft-transformatorhuis-bergen-zoom-buiten-levensgevaar.html
https://www.duurzaambedrijfsleven.nl/energietransitie-business/32489/liander-overbelasting-elektriciteitsnet#:~:text=Dat%20kan%20bijvoorbeeld%20door%20vraag,of%20%2Daanbod%20te%20maken%20heeft.
https://www.utwente.nl/nieuws/2015/4/43571/ut-onderzoekers-testen-stroomnet-met-pizzaovenshttps://gelijkspanning.org/gelijkspanningsprojecten/